Cudowna wymarzona praca, cudowny zespół, cudowne miejsce, cudowne warunki finansowe. I gwałtownie wszystko zmienia kolor z różowego na szary, popielato – szary. Człowiek wcześniej roześmiany, zadowolony z pracy powoli gaśnie... To alarmująca sytuacja znana pod hasłem wypalenia zawodowego.

Czym jest wypalenie zawodowe? To stan fizycznego i psychicznego wyczerpania, który powstaje w wyniku działania długotrwałych negatywnych uczuć rozwijających się w pracy i w obrazie własnym człowieka. Może zaatakować bez względu na rodzaj wykonywanej pracy i zajmowane stanowisko. Niestety często początkowe symptomy są bagatelizowane i prawdziwe problemy się zaczynają, gdy wypalenie jest już w fazie zaawansowanej i wtedy o wiele trudniej stosować środki zaradcze.

Kto i kiedy najbardziej zagrożony jest wypaleniem

Niestety wypalenie zawodowe może dotknąć każdego, chociaż oczywiście jest grupa zawodów, w których ryzyko jest znacznie wyższe. Do tej grupy zaliczyć można zawody związane z dużym obciążeniem emocjonalnym, odpowiedzialnością, stresem i licznymi kontaktami z ludźmi. Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wypalenia w przyszłości, trzeba o tym pomyśleć już na etapie samodzielnego wybierania zawodu bez ulegania presji otoczenia.

Sygnały ostrzegawcze i etapy wypalenia

1. Grzeczność i idealizm – „wszystko będzie dobrze”.

2. Przepracowanie – niechęć i opór podczas wychodzenia do pracy i nieustanne skargi na przepracowanie, brak sensu w pracy, uczucie zawodu wobec siebie, sporadyczne nieobecności w pracy.

3. Zmniejszająca się grzeczność.

4. Poczucie winy z tego powodu.

5. Coraz większy wysiłek, żeby być grzecznym i solidnym, utrata uczuć pozytywnych, coraz większa ilość negatywnych emocji w kontaktach zawodowych.

6. Brak sukcesów w pracy, coraz więcej zaległości.

7. Bezradność, przesuwanie terminów i odwoływanie spotkań.

8. Utrata nadziei, że cokolwiek może się poprawić.

9. Wyczerpanie, brak zaangażowania w jakiekolwiek czynności, awersja do ludzi, apatia, stanowczy sprzeciw, złość, alienacja i wycofywanie się.

10. Właściwe wypalenie:

- oskarżanie siebie o wszystko,

- chęć ucieczki i schowania się jak najdalej,

- cynizm, sarkazm, poirytowanie, negacja siebie i otoczenia,

- reakcje psychosomatyczne – codziennie narastające zmęczenie i wyczerpanie fizyczne prowadzące do częstych chorób bez rozpoznawalnych przyczyn, trudnych do zdiagnozowania i leczenia (migrenowe bóle głowy, bóle kręgosłupa, bóle i skurcze mięśni, problemy z układem pokarmowym, bezsenność), częste infekcje, reakcje alergiczne,

- ciągła nieobecność w pracy,

- wypadki,

- depresja i myśli samobójcze,

- drażliwość i brak cierpliwości w życiu osobistym, romanse bez miłości,problemy małżeńskie i rodzinne, rozwód,

- nagła, nieprzemyślana rezygnacja z pracy,

- uzależnienia i upadek społeczny – lekomania, alkoholizm, narkomania, hazard.

Fot. http://www.freedigitalphotos.net

4 reakcje na wypalenie, z których żadna nie gwarantuje poprawy:

1. Natychmiastowa zmiana miejsca pracy.

2. Pozostanie i akceptacja apatii na średnim poziomie.

3. Pozostanie z cyklicznie pojawiającym się poczuciem wypalenia.

4. Pozostanie ze skutecznym zwalczeniem zagrożenia ze strony wypalenia.

10 SKUTECZNYCH SPOSOBÓW RADZENIA SOBIE Z WYPALENIEM ZAWODOWYM

1. Ustalenie limitu własnych możliwości i jak najbardziej realistycznych prostych, cząstkowych celów, możliwych do osiągnięcia – sporządzanie nieidealistycznych list celów dziennych, tygodniowych i miesięcznych oraz rzetelne rozliczanie się z realizacji tych celów.

2. Przerwy w codziennej pracy przeznaczone na zajęcia nie związane bezpośrednio z własnymi obowiązkami zawodowymi – zajęcia w innym dziale lub pomoc kolegom z zespołu (bez rozmów telefonicznych, sprawdzania prywatnej poczty, włączania komunikatorów) i równomiernie zaplanowany odpoczynek urlopowy (2 razy w roku dłuższy urlop, ale też odpoczynek podczas spontanicznego krótkiego wyjazdu weekendowego).

3. Trenowanie dystansowania się do wielu zagadnień związanych zarówno z życiem prywatnym, jak i zawodowym – nie wszystkie sprawy należy traktować tak bardzo osobiście, wiele z nich należy traktować z odpowiednim poczuciem humoru i komizmu.

4. Dbanie o siebie pod względem psychicznym i fizycznym – wydłużenie czasu snu, zmiana diety, spacer, basen, siłownia, kino, nagradzanie się.

5. Skupianie się na pozytywnych aspektach każdej sytuacji – czyli „szklanka jest w połowie pełna”.

6. Samopoznanie, uświadomienie sobie swoich reakcji i ograniczeń, praca nad zwiększeniem poczucia własnej wartości i pewności siebie.

7. Uczestnictwo w treningach i szkoleniach z zakresu rozwoju osobistego – asertywności, komunikacji, metod relaksacji i wprowadzanie nowo nabytych umiejętności w życie.

8. Uczestnictwo w szkoleniach zawodowych związanych z wykonywaną pracą, tworzenie planu własnej kariery zawodowej.

9. Zbudowanie indywidualnego systemu oparcia społecznego składającego się z:

- ludzi – partnerów, dzieci, rodziców, przyjaciół i dalszych znajomych, sąsiadów, kolegów z pracy, fryzjera, mechanika samochodowego itd.,

- zwierząt domowych,

- powtarzalnych ciągów czynności – zajęć zawodowych, czytania gazety przy kawie, słuchania muzyki, gotowania ulubionego dania, rozmowy telefonicznej z bliskimi, hobby,

- idei – świata, Boga, porządku, wolności, Kosmosu, sprawiedliwości,

- miejsc – ulubionej kawiarni, lasu, tylko własnego ulubionego fotela do czytania książek,

- przedmiotów – starych listów, albumów ze zdjęciami z czasów dzieciństwa, ulubionego kwiatka na oknie, kolekcji obrazów.

10. Dekompresja – emocjonalne zrównoważenie życia zawodowego i osobistego, dzięki wyhamowaniu prędkości, przebywaniu przez chwilę w samotności.